Rönesans Dönemi Sanatçıları ve Dante Alighieri

Selam, naber?

Uzun ve soluksuz okuyacağın bir yazıya hazır ol. Epey şaşırtacam bu sefer. Rönesans Dönemine neden Rönesans demişler anlayacaksın yazının sonunda. Rönesans' ın kelime anlamı ''Yeniden Doğuş'' dur.

Peki bu adamlar bu kadar çok şey nereden biliyor? Michelangelo, Botticelli, Dante, Leonardo Da Vinci, Vasari... Bu ve bunun gibi sanatçılar dünya hakkında bu kadar bilgiyi nereden biliyor?

Hepsi bu yazıda. Arkana yaslan derin bir nefes al, başlıyorum.

Öncelikle bir kaç not belirteyim sonradan aklın karışmasın.

Not1: Bu yazıda Da Vinci' nin şifresi, Mona Lisa' nın şifresi gibi sürekli gündemde olan tablolar, eserler yerine daha çok geri planda kalmış eserleri anlatmayı düşünüyorum. O yüzden bana hem Rönesans Dönemin' i anlatıcam demişsin hemde Da Vinci' den bahsetmemişsin diyebilirsin, deme. Ben başka bilinmeyenleri anlatıcam.

Not2: Yazının başı sıkıcı olabilir. Fakat konuyu anlamanız için baştan sonra okuyun. Sonuna doğru daha da ilgini çekeceğinden eminim.

Not3: Yazı çok uzun olabilir. Ama kesinlikle okumanı tavsiye ediyorum. 3 aylık araştırmalarımı anlatıyorum. Uzun olması doğal.

Dante' nin bir kaç portresi ile başlıyorum sonra devamı gelir.

Botticelli tarafından yapılmış Dante portresi. Botticelli Dante'nin başlığına bir defne dalı yerleştirmiştir. Bunu Dante'nin ustalığının sembolü olarak yapmıştır.

Başka bir Dante portresi daha. Gene defne yaprağı var. Demek ki portreyi çizen insan tesadüfe koymuyor onu.

Gene Dante portresi ve gene defne yaprağı. Deminde belirttiğim gibi bunu Dante' nin ustalığını belirtmek için kullanmışlar. 

Dante, bilindiği gibi İlahi Komedya' nın yazarıdır. İlahi Komedya üç ana bölümden oluşur. Cehennem, Araf, Cennet. Yani Dante' ye göre önce Cehennem' e sonra Araf' a sonra da Cennet' e gideceğiz. İlahi Komedya hala daha İtalyan Edebiyatı' nın en meşhur epik şiiri, ve Dünya Edebiyatı' nın baş yapıtıdır. 

Dante hayatı boyunca sadece Beatrice Portinari adında genç bir kadını sevmiş. Ama ne yazık ki, Beatrice başka bir adamla evlenmiştir. Böylece Dante hem çok sevdiği Floransa hem de en derin aşkla sevdiği kadın olmadan yaşamak zorunda kalmıştır.

Bu ve üstteki tablo gene o zamanın sanatçıları tarafından Dante' nin Beatrice' yi ilk gördüğü zamanı ve ona olan tutkusunu anlatmak için yapılmıştır. 

Dante'yi Floransa surlarının dışında elinde bir İlahi Komedya baskısını tutarken gösteren Michelangelo' nun ikonik freski. Geri planda teraslı Araf Dağı cehennem kapılarının üzerinde yükseliyor. Yani Cehennem' in katları var. Defne yaprağı gene unutulmamış farkındaysan. Bir de sağda Floransa Katedrali var. Birazcık sabır... Onu da anlatıcam. Michelangelo Dante' yi en güzel anlatan sanatçılardan biridir. Arkada cehenneme giren insanların alnına yazı yazan bir melek var. Bu Dante' nin Cehenneminde vurgulanan bir sahne. 

İşte bu yüzden Michelangelo Dante' yi bu kadar iyi tanıyor diyorum sana. Herifler her tablolarında binlerce mesaj vermiş. 

Ayrıca Dante' nin Beatrice' ye olan aşkı, İlahi Komedya' nın ana fikrini oluşturmuştur. 

Dante, Michelangelo, Botticelli, Da Vinci Floransa da yaşamış olan sanatçılardır. O zamanlar Floransa ünlü Medici ailesinin kontrolü altındaydı. Ve Lorenzo De' Medici bir çok sanatçıyı himayesi altına alarak dünyaca tanınmasını sağlamıştır. 

Medici ailesi, o zamanların en büyük bankasına sahip oldukları için dünya da oldukça sayılır bir aileydi.

Cosimo de'Medici Medici ailesinin kurucusu.

Lorenzo de'Medici o zamanlar Medici ailesinin başında bulunan kişidir. Lorenzo, Michelangelo'yu henüz tanınmayan genç bir heykeltraşken himayesi altına almış ve dünyaca tanınmasını sağlamıştır.

Botticelli' nin Venüs' ün Doğuşu tablosu. 

Botticelli'nin ünlü Venüs'ün Doğuşu tablosu, kuzenine yatağının başına asacağı, cinsel açıdan tahrik edici bir düğün hediyesi vermek isteyen Lorenzo de'Medici'nin siparişiyle yapılmıştır. Yani Botticelli onu alıp yetiştirmesi karşılığında Lorenzo' ya bir hediye yapıyor. 

Not: Ayrıca bu konu ile ilgili geçen aylarda çıkan ''Da Vinci' s Demons'' diye bir dizi var. Kesinlikle öneriyorum. How i met your mother izleyeceğine gidip biraz bu diziye göz at. 

Medici ailesinin Kraliyet sembolü. 

Bakınız bu Michelangelo. Dante' yi defalarca resmeden adam. Fakat Michelangelo' yu gösteren sadece bir tablo var. O da bu. 

Michelangelo sayısız eser yapmıştır. Gerek heykel olsun gerekse resim olsun bir çok eserinde bazı mesajlar vermek istemiştir. Sistine Şapel' i üzerine çizdiği resimlerde ne kadar büyük Dante hayranı olduğunu göreceksin. Azcık sabret geliyorum oraya da. 

Bouguereau' nun iki çıplak adamın dövüşünü seyreden Dante ve Vergilius' un erotik tasviri. Kısaca Dante' yi gösteren başka bir tablo daha. 

Başka bir konuya parmak basmak istiyorum. O zamanın sanatçıları insan anatomisini ne kadar iyi biliyor farkında mısın? Ve bunu tablolarında gösteriyorlar. Yani adamın kolu geriye doğru katlanınca kas yapısı nasıl olur, adam ileri doğru esneyince vücudu nasıl durur bunları tablolarında göstererek insan anatomisini ne kadar iyi bildiklerini gösteriyorlar. Michelangelo' nun Musa ve Davut heykelleri de buna birer örnektir. Onlara da geliyorum birazdan. 

Az önce Botticelli' den birazcık bahsettim. Aslında o da Dante' yi çok iyi bilen ve anlayan biridir.

Sandro Botticelli tarafından yapılan La Mappa dell'İnferno (Cehennemin Haritası) Dante'nin Cehennem'inin  en ayrıntılı haritasını çıkaran eserdir. Eser, ölümden sonraki hayatın şimdiye kadar yapılmış en korkutucu tablo olarak bilinir. 

Tablo cehennemin her katını tavsir etmektedir. 

Botticelli' nin cehennemi ve katlarını anlatan başka bir tablosu. 

O zamanın tablolarında sayısız mesajlar vardır. Hala daha çoğu çözülememiştir. Giorgio Vasari' de tablolarında mesajlara yer veren bir sanatçıydı. En bilineni göstereyim sana. 

Giorgio Vasari Battaglia di Marciano isimli tablosu.

Tabloya yakınlaşıyoruz. Yakınlaşınca bir yazı çıkıyor. 

''Cerca Trova'' yani ''Ararsan Bulursun'' yazıyor. Bunu bulmak için tabloyu ne kadar incelemişlerdir Allah bilir. 

Az önce Floransa Katedrali' nden söz ettim. Buyrun, Floransa Katedrali. Dante' nin arkasında duranın aynısı. Gel bir de buranın içerisine bakalım.

Floransa Katedrali Floransa' nın hem manevi hem de yüzyıllar süren dram ve entrika merkezi olmuştur. İçindeki resimleri gene az önce bahsettiğim Giorgio Vasari çizmiştir. 

Vasari' nin kubbede kullandığı için hor görülen Son Hüküm freski hakkında yapılan uzun ve şiddetli tartışmalardan, kubbeyi bitirmesi için seçtiği mimara kadar hararetli çekişmelere sahne olmuştur.

 

Gelelim Davut heykeline. 

Davut heykeli Michelangelo tarafından yapılan bir heykeldir. Demin bu sanatçıların insan anatomisi hakkında ne kadar çok bilgi sahibi olduklarını söylemiştim. Haksız mıyım? Kas şekillerine bakın. kolunu yukarı kaldırınca kolda oluşan kas şeklinin aynısı. 

Michelangelo' nun Davut Heykeli' nin bir replikası -dünyanın en ünlü çıplak erkeği- tüm haşmetiyle saray girişinde durur. Davut' a Herakles ve Casus adlı iki devasa çıplak adamın heykelleri eşlik eder.

Bu heykel de Michelangelo' nun Musa heykeli. Ayak kas şekillerine dikkatini çekerim. Anatomi ustaları bu adamlar. Ellerindeki damar şekilleri bile gerçek insanla aynı. 

İnsan üstü boyutta ve oturan adam şeklinde tasarlanan heykelin sağında ve solunda, dışa dönük canlı bir yaşamla içe dönüklüğü temsil eden Lea ve Rahel heykelleri bulunmaktadır.

Dante' nin ölüm maskesi. Rönesans döneminde ünlü insanlar öldüğünde yüzlerine alçı sürülür ve kuruyunca kaldırılır. Böylece ünlü insanların son halini göstermiş olurlar. 

Dante' nin ölüm maskesini aklında tut birazdan Sistine Şapeli' nde ufak ama öz bir yerde karşına çıkacak. 

Ayrıca maske bilmemnebilmemne adlı müzede sergileniyormuş. İsteyen gidip görebilir.

Buraya kadar iyi güzel geldik. Asıl iş şimdi başlıyor. Sırada Sistine Şapel' i var. Tüm ilginçlikleriyle incelemeye başlıyorum. 

Sistine Şapeli. Günümüzde Papa seçimleri gibi işlerde kullanılan Şapel, mimari özellikleri ve tavanındaki eserlerle eşsiz bir konumdadır. 

Sistine şapelinin tavanı. Resmi daha büyük görmek için buraya tıklayınız efenim. 

Michelangelo tarafından Dante' nin korkutucu cehennem tasvirlerinden esinlenerek Sistine Şapeli' nin mihrabı üzerine resmettiği Son Hüküm isimli resim. Bu resimle ilgili bir söyleyeceğim var.

Tabloya dikkatli bakın. Orda bir şey gizlenmiş gibi... Beyaz çizgilere dikkat et.

Sence olabilir mi? Dante' ye bu kadar hayran olan ve her eserine mesaj koyan adam bunu yapmış olamaz mı? Kesinlikle olabilir. 

Sistine Şapeli' nde bulunan diğer tablolara geçeyim.

Herkesin bildiği bir tablo. Adem'in Yaratılışı, tanrının ilk erkeğe hayat vermesini göstermekte ve ilk kadın olan Havva ise tanrının pelerini altından bakmaktadır.

İşte o meşhur resim. Adem' in Yaratılışı.

Adem'e hayat veren Tanrı Elinin ikonik imgesi.

Tanıdık geldi mi?

Tanrı' nın Havva' yı Adem' in kenarından çıkartıp hayat vermesi.

Dünya'da suları ayrılması.

Solda, Tanrı Dünya' yı yaratmakta. Sağda, Tanrı gün ışığında Güneş' i yaratmakta. Sağda gece ışığında, tanrı ay' ı yaratmakta.

Büyük Tufan' dan sonra Nuh' un bir kurban adaması.

Buyrun daha iyi görün.

Büyük Tufan' da Nuh' un gemisi arka planda yüzmekte ve insanlar yüksek sel sularından kaçmaya çalışmaktalar.

Büyük Tufan'dan bir ayrıntı.

Yaratılış'ın Birinci Günü. Tanrı Işığı Karanlıktan Ayırmakta. Bu en son olarak resimleştirilmiştir.

Michelangelo tarafından tek bir günlük çalışma ile hazırlanan (ve ressamın kendi imgesini temsil ettiği iddia edilen) Yaratılış' ın Birinci Günü tablosundaki tanrı detayı.

Adem ile Havva'nın Şeytan tarafından bir Memnu Meyva ile ayartilmalari (solda) ve onların bir melek tarafından Cennet Bahçesi'nde kovulmaları.

Kitabı Mukaddes' e göre asılarak öldürülen Haman ama Dante' nin şiirinde çarmıha gerilerek öldürülüyor. Resimde görüldüğü gibi, Michelangelo Sistine Şapeli' nde, Kitabı Mukaddes yerine Dante'nin anlatımını seçmiş.

Adam zaten Dante' nin hayranı. Kitabı Mukaddes Hristiyanların kitabı. Haman  ise hem Kitabı Mukaddes hemde Kur-an da geçen kişi.

İşte Sistine Şapeli' nin üstünde olan tabloların bazıları bunlar. Rönesans niçin Rönesansmış anladın mı şimdi ciğersiz? Yeniden doğuş. Adamlar bizim bildiklerimizden çok daha öte şeyler biliyor. Hala daha bazı şifrelerin çözülmemesi bunun en büyük kanıtı. 

Umarım yararlı olmuştur bu yazı. Şimdilik benden bu kadar. Hadi eyvallah.

Pedere selam.